Çok hücreli canlılarda besin ve oksijenin tüm hücrelere ulaşmasını
sağlayan sisteme dolaşım sistemi denir. Ayrıca dolaşım sistemi, hücrelerde
metabolik faaliyetler sonucu oluşmuş karbon dioksit ve diğer zararlı maddelerin
uzaklaştırılmasını sağlar.
1. Dolaşım Sisteminin Kısımları
İnsanda
dolaşım sistemi üç kısımdan oluşur : Kalp, damarlar ve kan.
KALP
Kalp, göğüs boşluğunda iki akciğer arasında yer alır. Kalp hızlı, güçlü ve
istemsiz çalışan kaslardan oluşur. Kasılıp-gevşeyerek kanın damar içinde hareket
etmesini sağlar.
Kalbin üzerinde kalın bir zar vardır. Kalple zar arasında
kaygan bir sıvı bulunur. Bu kalbin rahat çalışmasını sağlar ve darbelerde zarar
görmesini önler.
İnsanda kalp, iki kulakçık ve iki karıncık olmak üzere dört
gözlüdür. Kalbin sağ bölümünde kirli, sol bölümünde temiz kan vardır. Kulakçık
ve karıncıklar, sırayla kasılıp gevşeyerek kanın damarlarda hareketini sağlar.
Kulakçık ve karıncıklar arasında bulunan kapakçıklar, kanın tek yönlü
ilerlemesini sağlar.
DAMARLARÜç çeşit damar vardır.
Kalpten vücuda kan taşıyan damarlara denir.
a. Atardamar:Akciğer atardamarı hariç diğer
atardamarlar oksijence zengin temiz kan taşır. Yüksek basınca dayanaklıdırlar.
En büyük atardamar, kalpten vücuda temiz kanın gönderildiği “aort”
atardamarıdır.
b. Toplardamar: Vücutta kirlenmiş kanın vücuda taşınmasını (karbondioksidi zengin) sağlayan damarlardır.
c.Kılcal damarlar: Atardamar ve toplardamarları birleştiren ince kan damarlarıdır. Kanı hücrelere götüren ve madde alış verişini sağlayan damarlardır.
KAN
Vücudun tek sıvı dokusudur. Kalbin etkisiyle damarlar içerisinde
hareket eder.
Kanın Yapısı
Kan, plâzma (serum) ve kan hücrelerinden
oluşur. Kanın plâzma kısmı su, protein, organik ve inorganik maddelerden oluşur.
Kanın yapısında değişik görevler alan 3 çeşit kan hücresi bulunur.
a. Alyuvar
(Eritrosit): Kana kırmızı renk verir. Karaciğer, dalak ve kırmızı kemik iliğinde
üretilir. Alyuvar, yapısında bulunan hemoglobin proteinleri yardımıyla oksijen
ve karbon dioksit taşır. Alyuvarlar oksijeni
b. Akyuvar (Lökosit):
Vücudumuzu mikroplara karşı korur.
c. Kan pulcukları (Trombosit): Kırmızı
kemik iliğinde, büyük hücrelerin parçalanmasıyla oluşur. Yaralanma ve kesiklerde
kanın pıhtılaşmasını sağlar.
Kan Dolaşımı
İnsanda, kan dolaşımı büyük ve küçük kan dolaşımı olmak
üzere ikiye ayrılır.
a. Küçük Kan Dolaşımı
Vücutta kirlenen kanın
temizlendiği dolaşım çeşididir. Sağ karıncıkta başlar, sol kulakçıkta biter. Sağ
karıncıktaki kirli kan akciğer atardamarıyla akciğere götürülüp temizlenir.
Temizlenen kan, akciğer toplardamarıyla kalbin sol kulakçığına getirilir. Bu
dolaşıma küçük kan dolaşımı deni
b. Büyük Kan Dolaşımı
Akciğerde
temizlenen kanın vücuda dağıtılıp, vücutta kirlenen kanın kalbe getirildiği
dolaşım çeşididir. Sol karıncıkta başlar, sağ kulakçıkta biter. Sol karıncıktaki
temiz kan, aort atardamarı ve diğer atardamarlarla iç organlara ve tüm dokulara
taşınır. Kılcallarda oksijen ve karbondioksit değişimi olur. Kirlenen kan
toplardamarlarla kalbin sağ kulakçığına getirilir.
Kan Grupları
İnsanda kan gruplarını alyuvarın üzerinde bulunan bazı
proteinler belirler.
Kan nakillerinde, O grubu diğer bütün gruplara kan verebilir. AB grubu
bütün gruplardan kan alabilir. A ve B grupları ise hem kendi grubundan hem de O
grubundan alabilir.
Rh(+) … Rh(+) ve Rh(–) den alır.
Rh(–) …. Rh(–) den alır.
Kan grubu
Rh(–) olan bir insanın kanında Rh(+)’e karşı antikor oluşmasına kan uyuşmazlığı
denir. Anne Rh(–) çocuk Rh(+) ise anne ve çocuk arasında kan uyuşmazlığı
görülür.
Dolaşım Sisteminin Sağlığı
Dolaşım sisteminin sağlığını olumsuz etkileyen
en önemli etkenler sigara, alkol ve kirli havadır.
Sigaradaki nikotin, kanın
mikroplara karşı direncini azaltır. Alkol, damarların esnekliğini bozarak
genişletir. Çocuklukta geçirilen enfeksiyonlar ve bademcik hastalıkları kalbi
olumsuz etkiler. Uzun süre ayakta kalmak veya hareketsiz kalmak, toplardamar
kapakçıklarını bozarak varise sebep olur.
Hepatit B ve C, tetanos, sıtma,
kuduz, tifüs ve AIDS kan yoluyla bulaşan hastalıklardır. Dolaşım sisteminin
sağlığının korunması için, dengeli beslenilmeli, düzenli spor yapılmalı, sigara
ve alkol gibi zararlı maddelerden uzak durulmalıdır. Kalbi yoracak, yaşa ve
bedene uygun olmayan işlerde çalışılmamalıdır.
Tetanos Aşısı: Tetanos
mikropları yara, kesik gibi yerlerden kan yoluyla vücuda girer. Tetanos
hastalığına yakalanmamak için aşı olmak gerekir. Tetanos aşısı çok küçük
yaşlarda yaptırıldığında vücut hastalığa karşı bağışıklık kazanır.
Nabız ve
Tansiyon
Kalp, her kasılışında basınç yaparak atardamarlara kan pompalar. Kan
basıncının etkisiyle damarlar genişler ve hemen ardından daralır. Kan,
damarlarda boğum boğum ileriye doğru gider. Kanın damarlardaki bu hareketi,
nabız dalgalarına sebep olur. Nabız, kalbin atış hızıyla aynı hızdadır. Kanın
damar duvarlarına yaptığı basınca tansiyon denir. Kalbin kasılması sırasında
oluşan basınca büyük tansiyon, kalbin dinlenmesi sırasında oluşan basınca küçük
tansiyon denir.
Harrah's Casino & Hotel - MapyRO Harrah's 거제 출장샵 Cherokee Casino & Hotel · Harrah's Cherokee Hotel 통영 출장안마 and 광주광역 출장안마 Casino is a 원주 출장샵 Native American Casino in the heart of the Great Smoky 문경 출장마사지 Mountains of Western North
Harrah's Casino & Hotel - MapyRO
YanıtlaSilHarrah's 거제 출장샵 Cherokee Casino & Hotel · Harrah's Cherokee Hotel 통영 출장안마 and 광주광역 출장안마 Casino is a 원주 출장샵 Native American Casino in the heart of the Great Smoky 문경 출장마사지 Mountains of Western North